Klas 1, vlak voor de zomer
Als een visje in het water…
Op het moment dat ik dit schrijf lengen de dagen zichtbaar. Opeens is het ‘s avonds echt al lang licht, en elke morgen fluiten de vogels opgewekt tussen al het nieuwe groen. Op het schoolplein koesteren we ons in het warmer en warmer wordende zonlicht en we spelen lekker extra lang buiten.
In de klas hebben we, in een glazen bak, kikkerdril zien uitgroeien tot kikkervisjes. Elke morgen verzamelen achttien gezichtjes zich rondom de bak om de visjes van zo dichtbij mogelijk te bekijken. Wat een wonder is het, dat die kleine zwarte puntjes in hun eitjes zich ontwikkelen tot zwemmende visjes!
Eerst zijn de kieuwen aan hun kopjes nog zichtbaar als zwarte sprietjes, maar al snel verdwijnen die in het groter wordende lijfje. En dan verschijnen er plotseling pootjes! Eerst achter en dan ook voor. De kinderen komen opgetogen vertellen dat ze nu ook de mondjes van de visjes kunnen zien, en echte oogjes, en gekleurde vlekjes op de rug.
Ze zijn piepklein, die kikkertjes-in-wording, maar helemaal compleet. Tot slot verdwijnt het staartje en zal het mini-kikkertje uit het water aan land moeten gaan om uit te groeien tot een volwassen kikker.
De groei van een eersteklasser
Het mooie is dat, wanneer je de kinderen van klas 1 zo om hun kikkerkroost verzameld ziet, je er niet aan ontkomt om de overeenkomsten te zien tussen kind en kikkertje.
Aan het begin van dit schooljaar begonnen de kinderen met het allereerste begin van het leren lezen, schrijven en rekenen. Bij het vormtekenen maakten we de rechte en de kromme, en daarna alle letters die immers uit die twee oervormen zijn opgebouwd. Ook de cijfers verkenden zij één voor één, telden ermee vooruit terug en ze leerden ook al die tekens schrijven. Als net uit het ei gekomen kikkervisjes bewogen ze zich voort door al deze nieuwe kennis, de een al wat sneller, de ander met wat meer moeite, maar allemaal vol overgave.
Op eigen kracht
Nu we het voorjaar achter ons laten en in de richting van de zomer gaan, hebben de kinderen zich over het algemeen de basiskennis eigen gemaakt. Ze lezen boekjes, schrijven woorden en zinnen op, tellen op en trekken af. We zijn er! We kunnen het! Klaar!
Net als de grote kikkervissen zwemmen ze vlot door het water, op eigen kracht.
Zingwoorden, luchtwoorden en plankwoorden
Maar net zoals het moment van het pootjes krijgen een nieuwe periode inluidt voor de kikkervis, zo breekt er met het beheersen van de basiskennis voor de eerste klasser een nieuwe tijd aan. Tot nu toe lazen en schreven de kinderen de woorden precies zo op als dat zij deze hoorden. Draak, vuist en mast bijvoorbeeld, schrijf je precies zoals je ze hoort. Maar nu leren ze dat er ook woorden zijn die je niet zo schrijft zoals je ze hoort. Zingwoorden, luchtwoorden en plankwoorden doen hun intrede en vragen een hele andere manier van kennis toepassen dan de kinderen tot nu toe gewend waren. Zo ook bij het rekenen. Het eerste erbij en eraf tellen van hoeveelheden wordt nu omgezet in strategieën. Om een som over het tiental in handige stappen uit te rekenen moet je een combinatie kunnen maken van kennis (het aanvullen tot tien, dat we al doende uit ons hoofd hebben geleerd) en een vaardigheid (het splitsen van een getal in twee andere getallen).
Sommige kikkervissen hebben tijd nodig om aan hun pootjes te wennen. Het maakt het snel zwemmen door de bak een stuk lastiger. Liever gaan ze in het groen in het zonnetje hangen en laten ze het zwemmen voor wat het is.
Het gebruiken van kennis en vaardigheden
Veel kinderen hebben ook van deze ‘pootjes’. Oftewel: van deze nieuwe manier van hun kennis en vaardigheden gebruiken. Wat hen eerst gemakkelijk afging omdat ze het uit hun hoofd wisten, lukt nu een stuk moeizamer. Om dan door te zetten, dat vraagt wat van ze!
In dit eerste leerjaar is dit een echte horde die genomen moet worden. Van het praktische doen en ervaren, naar het meer denken. Maar als ze dat eenmaal onder de knie hebben… Wat je dan allemaal niet kunt doen en leren! Net als de kikkervis die vanuit zijn vertrouwde waterwereld zijn eerste stapjes op het droge land zet.
Er valt een hele nieuwe wereld te ontdekken!
Suzanne de Waard, Leerkracht klas 1 op de Leeuwenhartschool in Oud-Beijerland
De Leeuwenhartschool is een kleinschalige vrijeschool in Oud-Beijerland, gemeente Hoeksche Waard. Meer weten over onze school of ons bijzondere onderwijs? Kom gerust langs op een van onze inloopochtenden.